Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής μπορούν να περάσει μια σειρά από ζωές ζώων. Όταν θυμόμαστε κάθε μία από τις ζωές αυτές των κατοικίδιων μας που μοιράστηκαν τη δική μας ζωή, φαίνεται ότι τα ζώα αυτά ποτέ δεν έζησαν αρκετά...
Παίρνετε αγκαλιά αυτό το νέο γατάκι ή το κουταβάκι. Ακουσίως και υποσυνείδητα, ριζώνει ο δεσμός… Μέσα στον ενθουσιασμό απόκτησης ενός νέου κατοικίδιου, η φαντασία μας καλπάζει και «άκομψες» ή «εγωιστικές» σκέψεις περνούν από το μυαλό: «Ελπίζω να ζήσει αρκετά», «Δεν μπορώ να φανταστώ αυτό το γατάκι ενήλικη γάτα», «Κάποια μέρα αυτή η γατούλα θα είναι γρια και άρρωστη». Πάντοτε φοβόμαστε να χάσουμε τα ζώα μας που σημαίνουν πολλά για εμάς. Παραταύτα, το αναπόφευκτο κάποια στιγμή φτάνει. Και δυστυχώς όλοι εμείς οι κατέχοντες κατοικίδια είμαστε καταδικασμένοι να βιώσουμε το θάνατο του ζώου μας. Ποιος από εμάς δεν θα ήθελε η γάτα του να ζήσει για 60 ή 70 χρόνια?
Κάθε κάτοχος κατοικιδίου αντιμετωπίζει αυτό το σημείο διαφορετικά. Υπάρχουν εντελώς ορθολογιστές που απλώς αφήνουν το ζώο τους για ευθανασία με την απάθεια ενός ρομπότ. Μπορούν να βρίσκονται κοντά στο κατοικίδιό τους τη στιγμή εκείνη, να του δώσουν ένα χάδι, όμως για δικούς τους λόγους επιλέγουν να αποκόψουν τους εαυτούς τους από αυτό το καταλυτικό «στιγμιότυπο» της ζωής του ζώου τους. Ενδεχομένως, εμείς οι άνθρωποι είμαστε τόσο κοντά με τα ζώα ώστε επιλέγουμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας από τον θάνατο, καθώς στην ουσία μέσω των τελευταίων στιγμών του ζώου μας βιώνουμε το δικό μας θάνατο. Άραγε αυτοί οι ορθολογιστές άνθρωποι θα ήθελαν έτσι να αντιμετωπιστεί και το δικό τους τελευταίο στιγμιότυπο;
Από την άλλη, υπάρχουν και οι εκ πρώτης όψεως δυνατοί και αγέρωχοι κάτοχοι κατοικιδίων που στην ουσία διαλύονται τη στιγμή του θανάτου του ζώου τους. Όπως και να έχει, η στιγμή αυτή είναι προσωπική για τον καθένα. Το μυστικό είναι να την αντιμετωπίσετε με το να είστε ο εαυτός σας. Το ζώο σας υπήρξε μαζί σας μια μικρή ή μεγάλη ζωή και η στιγμή του οριστικού και αμετάκλητου αποχωρισμού του είναι από τις πλέον άβολες, τραγικές και συναισθηματικά φορτισμένες. Μερικοί από εμάς έχουν ζήσει το «τελετουργικό» μας ευθανασίας και ξέρουν την αίσθηση και την πικρή γεύση που αυτή αφήνει… Άλλοι όχι. Το άρθρο αυτό γράφτηκε κυρίως για τους δεύτερους, ώστε να είναι προετοιμασμένοι για το κατώφλι που ίσως χρειαστεί να διαβούν και να νιώσουν πιο σίγουροι, όταν έρθει αυτή η στιγμή… Να είναι πιο... υποψιασμένοι (όσο αυτό είναι εφικτό...)!
Πως θα ξέρω πότε ;
Αν το ζώο σας δεν μπορεί να ευχαριστηθεί με τις καταστάσεις που άλλοτε το έκαναν ευτυχισμένο, αν υπάρχει πολύ περισσότερος πόνος από χαρά στη ζωή του ή αν βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο μιας αρρώστιας, τότε ξέρετε ότι χρειάζεται ευθανασία.
Ο κτηνίατρός σας είναι ένα πρόσωπο που καταλαβαίνει το συναισθηματικό δέσιμο με το ζώο σας. Είναι ο μόνος αρμόδιος να εξετάσει και να εκτιμήσει την κατάστασή του, να εντοπίσει τις ευκαιρίες για παράταση της ζωής του, να συζητήσει μαζί σας για πιθανές αναπηρίες ή μακροχρόνια προβλήματα, να σας εξηγήσει δύο και τρεις φορές κάθε τι που σας προβληματίζει σχετικά με την διάγνωση ή τις επιπλοκές που θα επηρεάσουν το μέλλον του.
Συνήθως έχετε τον χρόνο να επιστρέψετε στο σπίτι σας και να σκεφθείτε ξανά τα δεδομένα πριν πάρετε την απόφασή σας.
Φιξάρισμα του ραντεβού με τον κτηνίατρο
Δηλώστε στον κτηνίατρό σας το σκοπό της επίσκεψής σας από πριν, ώστε να βρεθεί μια κατάλληλη ώρα που το κτηνιατρείο θα είναι πιο ήσυχο. Εξηγήστε του ότι δεν έχετε ξαναπεράσει τη διαδικασία αυτή και θέλετε εκ των προτέρων να γνωρίζετε τι να περιμένετε. Έχετε φυσικά το δικαίωμα να πάρετε το σώμα του ζώου σας σπίτι για να ταφεί. Μπορείτε επίσης να συνεννοηθείτε με τον αρμόδιο Δήμο για αποτέφρωση (πλέον υπάρχει αποτεφρωτήριο ζώων και στην Αθήνα από Διαδημοτικό Κέντρο Περίθαλψης Αδέσποτων Ζώων (ΔΙ.ΚΕ.Π.Α.Ζ)) ή για ταφή σε κάποιο νεκροταφείο ζώων. Αν προτιμήσετε να μην πάρετε μαζί σας το σώμα του, πάντοτε ρωτήστε τον κτηνίατρο τι πρόκειται να το κάνει. Αν δεν το κάνετε, πάντοτε θα αναρωτιέστε και η φαντασία σας δεν θα είναι ευγενική μαζί σας.
Μην φανταστείτε ότι το σώμα του ζώου είναι πιθανό να χρησιμοποιηθεί σε πειράματα, αφού πουληθεί σε εργαστήρια.Εξάλλου, σε ποιόν κτηνίατρο είναι χρήσιμο ένα νεκρό ζώο ώστε να πειραματιστεί;
Σε κάθε περίπτωση, έχετε το δικαίωμα να γνωρίζετε τι θα γίνει το σώμα του ζώου σας αν το αφήσετε εκεί. Μην είστε απολογητικοί αν ρωτήσετε τον κτηνίατρο… Δικαιούστε να γνωρίζετε, για να αποφασίσετε αν θα το πάρετε ή όχι.
Ευθανασία στο σπίτι
Όλοι οι κάτοχοι κατοικιδίων θέλουν οι τελευταίες στιγμές του ζώου τους να είναι όσο πιο άνετες γίνεται, ώστε και το ζώο να μην είναι αγχωμένο. Η φυσική ερώτηση είναι: «Μπορεί ένας κτηνίατρος να κάνει ευθανασία στο σπίτι;» Η απάντηση είναι θετική. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια θέματα που πρέπει να σκεφτείτε.
Πρώτο: τι θα κάνετε με το ζώο σας μετά την ευθανασία;
Δεύτερο: Μήπως το ζώο χρειαστεί να ακινητοποιηθεί για να μπει η βελόνα στην φλέβα; Συνήθως στα κτηνιατρεία υπάρχουν αυτοί οι τρόποι να ακινητοποιηθεί «χαλαρά» το ζώο.
Τρίτο: Το κόστος της ευθανασίας στο σπίτι ίσως είναι μεγαλύτερο, καθώς ο κτηνίατρος θα πρέπει να σας επισκεφθεί εκτός ωρών κτηνιατρείου.
Τέταρτο: Πολύ συχνά όταν γίνεται ευθανασία ενός ζώου γίνεται άδειασμα των εντέρων και της κύστης του ζώου. Αυτό δεν είναι πρόβλημα σε ένα κτηνιατρείο.
Πέμπτο: Σε ένα κτηνιατρείο το ζώο νιώθει λιγότερο άνετα και μπορεί να αποτελέσει ευκολότερα «αντικείμενο» χειρισμού από τον κτηνίατρο.
Έκτο: Θέλετε το ζώο σας να ναρκωθεί πριν την τοποθέτηση της βελόνας ευθανασίας; Συνήθως η όλη διαδικασία κυλάει πιο ήρεμα αν προηγηθεί αναισθησία. Ίσως μάλιστα χρειαστεί να συζητήσετε με τον κτηνίατρό σας το ενδεχόμενα της αναισθησίας πριν τη διενέργεια της ευθανασίας.
Υπάρχουν πάντως κτηνίατροι που το έχουν πρακτική τους να μην προβαίνουν σε ευθανασία εκτός ενός κτηνιατρείου. Στην περίπτωση αυτή, συζητήστε το αναλυτικά.
Το ραντεβού… Να είμαι παρών ή να μην είμαι;
Είναι αποκλειστικά δική σας επιλογή να είστε παρών τη στιγμή που ο κτηνίατρος χορηγεί το διάλυμα της ευθανασίας. Πολλοί απλώς δεν αντέχουν να δουν τη στιγμή του θανάτου του ζώου τους. Άλλοι δεν θα επέτρεπαν τίποτα να τους εμποδίσει να είναι παρόντες! Είναι θέμα δικής σας επιλογής. Κάποιοι προτιμούν να μείνουν στον προθάλαμο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και στη συνέχεια περνούν λίγες στιγμές με το νεκρό πλέον ζώο τους.
Πριν αποφασίσετε, μία μόνο σκέψη για προβληματισμό: υπάρχουν πολλοί κάτοχοι κατοικιδίων που μετάνιωσαν που ΔΕΝ ήταν παρόντες κατά τη διαδικασία και αισθάνονται ότι εγκατέλειψαν το ζώο τους αυτή την ύστατη στιγμή. Η σκέψη δε αυτή τους ακολουθεί για πάντα*. Επομένως, σκεφτείτε πολύ καλά το πώς θα νιώσετε και μετά από κάποιες ημέρες αφού πεθάνει το ζώο σας. Μήπως πιστεύετε ότι θα το μετανιώσετε διότι δεν ήσασταν παρόντες;
Κανείς δεν νιώθει άνετα με το θάνατο, ούτε καν οι κτηνίατροι που τον αντιμετωπίζουν κάθε μέρα. Ο φόβος σας για το γεγονός δεν θα πρέπει να κατευθύνει την απόφασή σας για το αν θα πρέπει ή όχι να είστε παρόντες. Πολλοί αποφασίζουν να είναι παρόντες και τελικά ρωτούν με ελαφρά αγαλίαση «αυτό ήταν; Ήταν γρήγορο και γαλήνιο».
Είναι απολύτως φυσιολογικό και αποδεκτό να κλάψετε… Ακόμα κι αν ο κτηνίατρός σας έχει κάνει εκατοντάδες ευθανασίες, ποτέ δεν μπορεί να θεωρήσει συνηθισμένο το γεγονός της ευθανασίας ενός σκύλου ή μιας γάτας. Πολλές φορές και ο ίδιος κτηνίατρος και το προσωπικό του έχει βιώσει τόσα με το ζώο που και οι ίδιοι δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Είναι δίχως αμφιβολία μια συναισθηματικά φορτισμένη διαδικασία, μια «κηδεία». Επομένως, δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να προσποιηθείτε.
Πριν μπείτε στο κτηνιατρείο μπορείτε να επιλέξετε να αφήσετε το ζώο σας στο αυτοκίνητο για να ρωτήσετε αν υπάρχει κάποια καθυστέρηση στο προκαθορισμένο ραντεβού. Είναι λίγο άβολο να κάθεστε στον προθάλαμο με το ζώο σας, καθώς περιμένετε να έρθει η σειρά σας για αυτή τη διαδικασία. Είναι προτιμότερο να πείτε στη γραμματέα του κτηνιάτρου να σας ειδοποιήσει για τη διαθεσιμότητα του κτηνιάτρου και να φέρετε απευθείας το ζώο σας από το αυτοκίνητο στο δωμάτιο του κτηνιατρείου στο οποίο θα γίνει η ευθανασία. Δεν ενδείκνυται επίσης να μείνετε για πολύ ώρα μόνοι στο συγκεκριμένο δωμάτιο περιμένοντας να έρθει ο κτηνίατρος.
Μπορείτε ακόμα να ζητήσετε από τον κτηνίατρό σας να σας δώσει κάποιο φάρμακο αναισθησίας πριν την επίσκεψή σας στο κτηνιατρείο, το οποίο θα το δώσετε στο σπίτι κάποια λεπτά πριν την αναχώρησή σας. Έτσι το ζώο σας θα είναι πιο ήρεμο και χαλαρό.
Για τη χορήγηση του διαλύματος της ευθανασίας, ο κτηνίατρος πρέπει να βρει είσοδο σε φλέβα. Το διάλυμα είναι ειδικό ώστε να δρα γρήγορα και χωρίς πόνο, όμως πρέπει να χορηγηθεί ενδοφλεβίως. Γι’ αυτό και χρειάζεται το ζώο να είναι χαλαρό και ήρεμο. Αν ο κτηνίατρος σας ζητήσει την άδεια να ναρκώσει το ζώο, να ξέρετε ότι το κάνει για να διενεργήσει γαλήνια και αποτελεσματικά τη διαδικασία της ευθανασίας, χωρίς να ταλαιπωρήσει το ζωάκι. Αν το ζώο φοβάται, είναι μη συνεργάσιμο ή επιθετικό, η διαδικασία αυτή δεν θα καταστεί δυνατόν να διενεργηθεί όπως πρέπει.
Το διάλυμα της ευθανασίας αποτελείται από χημικά που σκοπό έχουν την γρήγορη και χωρίς πόνο διακοπή της μετάδοσης των νεύρων και την επίτευξη απόλυτης μυϊκής χαλάρωσης. Όταν η μετάδοση των νεύρων διακοπεί, δεν υπάρχει σκέψη, αίσθηση, κίνηση. Το διάλυμα αυτό πωλείται μόνο σε επαγγελματίες κτηνιάτρους.
Οι τελευταίες στιγμές
Όταν ο κτηνίατρος είναι έτοιμος να χορηγήσει το διάλυμα, θα σας ζητηθεί να κρατήσετε το ζώο και να βάλετε μία ελαφρά πίεση στη φλέβα συνήθως του μπροστινού ποδιού. Αυτό βοηθάει τον κτηνίατρο να δει την φλέβα και βοηθά τη βελόνα ώστε να την διαπεράσει καλύτερα. Όταν η βελόνα έχει εισέλθει στη φλέβα, ο κτηνίατρος αργά χορηγεί το διάλυμα. Πολλοί κάτοχοι ζώων θέλουν να έχουν αγκαλιά το ζώο τους τη στιγμή της ευθανασίας. Ο κτηνίατρός σας θα φροντίσει να σας διευκολύνει, ωστόσο να θυμάστε πάντα ότι είναι απαραίτητο το διάλυμα να χορηγηθεί μέσα στη φλέβα για να εξελιχθεί ομαλά η διαδικασία.
Συνήθως 6-12 δευτερόλεπτα μετά τη χορήγηση του διαλύματος, το ζώο θα πάρει μια ελαφρώς βαθύτερη ανάσα, η οποία στη συνέχεια θα αποδυναμωθεί και το ζώο θα πέσει σε κάτι που φαίνεται ως βαθύς ύπνος. Το ζώο, παρόλο που στη φάση αυτή είναι απολύτως αναίσθητο, θα πάρει μερικές ακόμα ανάσες, πριν σταματήσει κάθε κίνηση και.. ξεψυχήσει.
Στην περίπτωση που επιλέξατε να μην είστε παρών κατά τη διαδικασία και θέλετε να δείτε το ζώο σας αφού αυτή ολοκληρωθεί, φροντίστε να ζητήσετε από τον κτηνίατρο να κλείσει τα βλέφαρα του ζώου…
Σε αυτή τη στιγμή χρειάζεστε ιδιαίτερη στήριξη από τον κτηνίατρό σας. Αν έχετε συμφωνήσει να πάρετε το ζώο μαζί σας, τότε αυτός το τοποθετεί σε ειδικό κουτί και σας το παραδίδει. Αν έχετε αποφασίσει την αποτέφρωση του ζώου, να μην εκπλαγείτε από τη μικρή ποσότητα στάχτης που θα σας επιστραφεί. Μην ξεχνάτε ότι οι ζώντες οργανισμοί αποτελούνται κατά 95% από νερό. Η διαδικασία της αποτέφρωσης στην Αθήνα γίνεται ως εξής:
Κάθε κτηνίατρος ή πολίτης με ένα τηλεφώνημα προς το ΔΙ.ΚΕ.Π.Α.Ζ. (210-4015451) γνωστοποιεί την πρόθεση του για αποτέφρωση του νεκρού ζώου.Το συνεργείο του ΔΙ.ΚΕ.Π.Α.Ζ. παραλαμβάνει το νεκρό ζώο από το κτηνιατρείο ή το σπίτι του ενδιαφερόμενου και το μεταφέρει στις εγκαταστάσεις του για αποτέφρωση, είτε μαζί με άλλα ζώα είτε μεμονωμένα σε ημερομηνία που καθορίζεται μετά από συνεννόηση.Το κόστος αποτέφρωσης (το οποίο δυστυχώς υπάρχει αφού η κατανάλωση καυσίμου είναι αναγκαία) έχει ως εξής:
1. Αποτέφρωση πολλών νεκρών ζώων μαζί
α) για νεκρά ζώα ιδιοκτησίας πολιτών που είναι δημότες Δήμου μέλους 150 Ευρώ/ζώο,
β) για νεκρά ζώα ιδιοκτησίας πολιτών που δεν είναι δημότες Δήμου μέλους 250 Ευρώ/ζώο.
2. Αποτέφρωση μεμονωμένων νεκρών ζώων
α) για μεμονωμένο νεκρό ζώο ιδιοκτησίας πολίτη που είναι δημότης Δήμου μέλους 400 Ευρώ/ζώο.
β) για μεμονωμένο νεκρό ζώο ιδιοκτησίας πολίτη που δεν είναι δημότης Δήμου μέλους 500 Ευρώ/ζώο.
Δεν είναι ασυνήθιστο να θελήσετε να κρατήσετε λίγο από το τρίχωμα του ζώου σας ως ενθύμιο παντοτεινής φιλίας. Μερικοί θέλουν το ζώο τους να ταφεί με μερικές φωτογραφίες, τα παιχνίδια του, ένα λουλούδι, ένα ποίημα ή ένα γράμμα. Μην ξεχνάτε ότι ήταν το ΔΙΚΟ ΣΑΣ ζώο, ο ΔΙΚΟΣ ΣΑΣ φίλος και μπορείτε να αποφασίσετε ό,τι εσείς θέλετε για να διευκολύνετε την απώλεια και τον αποχωρισμό.
Ίσως χρειαστείτε κάποιον να είναι μαζί σας μετά το ραντεβού για να σας πάει σπίτι. Σας φαίνεται δύσκολο να το φανταστείτε, όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο για κάποιον να συγκεντρωθεί στην οδήγηση μετά από ένα τέτοιο συναισθηματικό σοκ.
Θλίψη
Πάρα πολλοί κάτοχοι κατοικιδίων αντιμετωπίζουν έναν δυνατό πόνο και μια διαρκή θλίψη μετά το θάνατο του ζώου τους. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί λίγοι άνθρωποι για να μοιραστούν μαζί τους αυτού του είδους τη θλίψη. Ακόμα και κολλητοί φίλοι μπορεί να πουν «πάρε ένα άλλο» ή «Θεέ μου ήταν μόνο μια γάτα». Η θλίψη αυτή γίνεται έτσι πολύ μοναχική, αφού ο άνθρωπος που βιώνει την απώλεια διστάζει να αποκαλύψει τα συναισθήματά του από το φόβο μήπως γελοιοποιηθεί. Επίσης, είναι απόλυτα φυσιολογικό για κάποιον που έχει χάσει το κατοικίδιό του να το βλέπει ή να το ακούει στο σπίτι, ακόμα και αφού έχει φύγει. Κανείς δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει αυτή την απώλεια, αν δεν την έχει ζήσει ο ίδιος…
Μερικές φορές αυτός που έχασε το ζώο του γίνεται και αυτοκριτικός και αποδοκιμάζει και ο ίδιος τον εαυτό του για το πως νιώθει («δεν το πιστεύω πως ο θάνατος μιας γάτας κατέστρεψε έτσι όλη μου τη ζωή»). Επίσης, η απώλεια του ζώου φέρνει στο μυαλό αναμνήσεις από άλλες απώλειες που βιώσαμε στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να βιώνουμε ένα φαύλο κύκλο στενοχώριας και θλίψης που μπορεί να οδηγήσει ως την κατάθλιψη. Όμως τα ζώα είναι ΤΟΣΟ σημαντικά για εμάς ώστε δεν χρειάζεται να απολογούμαστε για τον τρόπο που νιώθουμε όταν τα αποχωριζόμαστε.
Αυτοί που νιώθουν την ανάγκη να μιλήσουν σε Κάποιον που καταλαβαίνει τη θλίψη τους, έχουν ελπίδα! Υπάρχουν και ειδικές ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης ή ψυχολόγοι που ειδικεύονται στην απώλεια των ζώων. Ποτέ μην κατηγορήσετε τον εαυτό σας για τα συναισθήματά σας μετά την απώλεια του ζώου σας, ποτέ μην ντραπείτε. Δεν είστε μόνοι στη θλίψη. Μην ξεχνάτε ότι υπάρχει και τούτο εδώ το forum, αλλά και άλλες ιστοσελίδες στο internet για να σας βοηθήσουν! Θυμηθείτε ότι πάντοτε παίρνει περισσότερο χρόνο για να λειτουργήσουμε ξανά, από αυτόν που θα περιμέναμε. Και θυμηθείτε ότι η σχέση σας με το ζώο σας όπως τη βιώσατε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ήταν ΜΟΝΑΔΙΚΗ και ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΗ. Πως είναι δυνατόν η απώλεια αυτής της σχέσης να είναι κάτι λιγότερο;
Για πρώτη φορά οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκαλύψουν τον πολύπλοκο φυσικό μηχανισμό που κρύβεται πίσω από την ικανότητα της γάτας να ρουφάει με τόση μαεστρία με τη γλώσσα της το γάλα ή το νερό, χωρίς να λερώνεται ή να μουσκεύεται. Το φαινόμενο αυτό πάντα γοήτευε τους ανθρώπους, ειδικούς και μη, αλλά παρέμενε μυστηριώδες ως τώρα, γιατί τα γυμνά μάτια μας δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τι ακριβώς κάνει μια γάτα με ένα υγρό.
